Świeć inteligentnie! Inteligentne oświetlenie - energooszczedność i ochrona ciemnego nieba przed zanieczyszczeniem światłem.

Zanieczyszczenie światłem to nadmierne i niewłaściwe oświetlenie, które nie służy nikomu. Dlaczego ochrona ciemnego nieba przed zanieczyszczeniem sztucznym światłem jest ważna dla środowiska naturalnego? Co to znaczy świecić inteligentnie? Jak mądrze korzystać z oświetlenia LED? Zacznij ściemniać, wykonaj automatykę, kup odpowiednie lampy, i wiele innych.

Inteligentne oświetlenie a ekologia

Inteligentne oświetlenie jest istotnym elementem ekologicznego budownictwa. Powszechnie wiadomo, że budownictwo energooszczędne i przyjazne środowisku jest przyszłością rynku nieruchomości oraz że należy budować energooszczędnie. Od 2020 roku, gdy zmienią się w tej kwestii wymogi Unii Europejskiej, będą mogły powstawać jedynie domy pasywne, których głównym atutem jest minimalne zużywanie energii i w efekcie ochrona zarówno kieszeni inwestora jak i środowiska.

Ale o inteligentne sterowanie oświetleniem alarmują już nie tylko ekolodzy, ale również astronomowie. Jak okazuje się, rozsądne, inteligentne oświetlenie jest korzystne dla środowiska naturalnego nie tylko ze względu na sprzyjanie energooszczędności, ale również ze względu na ochronę ciemnego nieba przed zbędnym zanieczyszczeniem światłem. Niestety, informacja o tym, że inteligentne oświetlenie może służyć ekologii także poprzez minimalizowanie skutków zanieczyszczenia światłem, wciąż jeszcze nie przebiła się do powszechnej świadomości. Mało kto z inwestorów zdaje sobie sprawę, że niewłaściwy rodzaj oraz nieodpowiedni montaż oświetlenia to nie tylko wzrost kosztów oświetlenia, ale również poważny problem dla środowiska naturalnego.

Zanieczyszczenie sztucznym światłem i jego skutki

Zanieczyszczenie światłem to nadmierne i niewłaściwe oświetlenie, które nie służy nikomu, nie jest potrzebne, a stanowi marnotrawstwo energii, a nawet zagrożenie dla zdrowia ludzi i nocnej przyrody. Negatywne skutki zanieczyszczeniem światłem ciemnego nieba obserwujemy w wielu dziedzinach, począwszy od utrudnienia lub wręcz uniemożliwiania obserwacji astronomicznych, poprzez zubożenie nocnego krajobrazu i skutki ekonomiczne, aż po zmiany dobowego cyklu życia ludzi i wielu gatunków zwierząt.

Coraz bardziej wszechobecne światło cywilizacyjnego pochodzenia, często włączane na całą noc, zakłóca zegary biologiczne żywych organizmów, powodując ich dezorientację i wpływając na ich możliwości odżywiania się, prawidłowe wytwarzanie melatoniny, kondycję fizyczną oraz możliwość rozmnażania się. Naukowo udowodniono zależność pomiędzy tym czynnikiem, a wzrostem zachorowań na choroby cywilizacyjne, zagrożenie bezsennością i stresem, czy nadpobudliwość. Źle zamontowane i nieodpowiednio dobrane oświetlenie to poważny problem dla ludzkiego zdrowia, warto więc wiedzieć, jakie oświetlenie sprzyja ochronie ciemnego nieba i jak je instalować, aby minimalizować zanieczyszczenie sztucznym światłem.

Czy oświetlenie LED jest dobre dla ciemnego nieba i środowiska naturalnego?

O tym, że wymiana tradycyjnego oświetlenia na coraz bardziej popularne, energooszczędne oświetlenie LED służy zmniejszeniu ilości energii zużywanej na oświetlenie nawet do 80%, słyszał już chyba każdy. Jednak nie każdy wie, że instalując oświetlenie LED, warto wybierać LEDy dobrej jakości, które mają niski poziom emisji niebieskiego światła z przedziału 2600K-3700K (tzw. krótkich fal świetlnych). Refrakcyjne właściwości krótkich fal świetlnych zwiększają poświatę nieba oraz naruszają cykl życia natury i człowieka, bardziej niż inne długości fal. W LEDach dobrej jakości stosunek ilości światła niebieskiego do całego emitowanego światła jest nawet mniejszy niż w lampach tradycyjnych.

Wysokiej wydajnośći jasne, białe LEDy są ważnym technologicznym osiągnięciem i pomogają zredukować wpływ światła zewnętrznego na środowisko nocne, przyczyniając się do odtworzenia i utrzymania ciemnego nieba. Światło emitowane przez dobrej jakości diody LED, w przeciwieństwie do innych rodzajów oświetlenia sztucznego, jest korzystne także dla dla fauny i flory, np. nie wabi owadów, gdyż nie zawiera ultrafioletu (UV), zawiera mało barwy niebieskiej i emituje mniej ciepła, a większość owadów wykorzystuje właśnie promieniowanie UV do nawigacji, wyboru partnera i innych aktywności życiowych.

Jak mądrze wykorzystywać sztuczne oświetlenie?

Ochrona ciemnego nieba wcale nie oznacza konieczności rezygnacji ze światła. Oznacza używanie światła tam, gdzie faktycznie jest ono potrzebne do wykonania danej czynności i w taki sposób, aby korzystanie z niego było jak najbardziej efektywne. Podstawowym źródłem zanieczyszczenia światłem jest źle zaprojektowane oświetlenie zewnętrzne (oświetlenie uliczne, iluminacja budynków, oświetlenie reklam, itp.), które jest nieodpowiednio osłonięte lub źle skierowane, jaśniejsze niż jest to potrzebne lub działa w czasie, gdy jest zbędne. Zatem, jak prawidłowo projektować i instalować oświetlenie, aby chronić ciemne niebo przed zanieczyszczeniem światłem i jednocześnie wyeliminować straty energetyczne? Generalną zasadą powinno być bardziej efektywne wykorzystywanie sztucznego, nocnego oświetlenia. I tu mamy szereg możliwości, z których kluczowe jest stosowanie właściwych lamp oraz automatyka oświetlenia nocnego.

Jak prawidłowo dobrać i zainstalować lampy?

Najbardziej efektywne, najbardziej ekonomiczne i zarazem najbardziej przyjazne środowisku są lampy kierujące światło w dół i oświetlające wyłącznie powierzchnię, o którą nam chodzi. Najczęściej są to lampy z płaską szybą zamontowaną horyzontalnie. Żarówki mogą mieć wtedy mniejszą moc i powinny być umieszczone wewnątrz lampy, która posiada ekranowanie zarówno od górnej strony lampy, jak i jej boków, kierując światło w dół w postaci stożka. Teren jest równomiernie oświetlony, ale pionowa emisja światła w atmosferę oraz niepotrzebne oświetlanie okien jest wtedy praktycznie całkowicie wyeliminowane.

Automatyka oświetlenia nocnego

Automatyka oświetlenia nocnego przeciwdziała marnotrawieniu energii wtedy, gdy nie potrzebujemy oświetlenia i jednocześnie chroni ciemne niebo oraz naturalne środowisko nocnej fauny i flory przed zanieczyszczeniem światłem. Wykorzystanie LEDów do oświetlenia, ma szereg zalet: mogą być kontrolowane za pomocą przyciemniania, używane z czujnikami ruchu, pozwalają na łatwe zarządzanie światłem.

Do sterowania jasnością oświetlenia LED stosuje się ściemniacze LED lub bardziej zaawansowane sterowniki LED. Blokowanie włączania światła w dzień lub w określonych godzinach można wykonać przy pomocy automatu zmierzchowego lub programowalnego zegara astronomicznego. Z kolei czujniki ruchu pozwalają na włączanie pełnego oświetlenia tylko w sytuacji wykrycia ruchu, w pozostałym okresie lampy mogą być tylko delikatnie podświetlone (np. na 2%) lub wyłaczone zupełnie.

Nie ulegajmy przesądom, że czym jaśniej i dłużej świecą się lampy wokół naszego domu, tym staje się bardziej odporny na działanie złodziei, czy wandali. To mit, z pewnością niepożądany gość prędzej zostanie zauważony w nagle zapalającym się strumieniu światła ciemną nocą, aniżeli w stale emitowanej poświacie, która tym samym usypia czujność domowników i sąsiadów.

Z kolei zbędnemu wydostawaniu się światła na zewnątrz budynkow można przeciwdziałać przez różnego rodzaju zasłony, żaluzje, rolety, najlepiej wyposażone w inteligentne sterowanie, które automatycznie zasłoni okna po zmierzchu. Pożyteczne są też funkcje sterowania oświetleniem dostępne w systemach Inteligentnego Domu, przykladowo: centralne OFF, utrzymywanie stałego natężenia światła w pomieszczeniu, czy automatyka oświetlenia nocnego ze sterowaniem jasnością.

Świeć inteligentnie! - podsumowanie

Świeć inteligentnie i chroń ciemne niebo przed zanieczyszczeniem sztucznym światłem!

Stosuj ściemnialne LEDy dobrej jakości, zawierające mało barwy niebieskiej.

Ściemniaj, gdy nie potrzebujesz pełnego oświetlenia.

Wyłączaj światło w nocy lub wtedy, gdy nie ma ruchu.

Stosuj lampy, które kierują światło w dół.

Po zmierzchu wewnątrz domu używaj zasłon, żaluzji, lub rolet, najlepiej wyposażonych w inteligentne sterowanie.

Wykonaj na zewnątrz domu automatykę z użyciem inteligentnych ściemniaczy lub sterowników oświetlenia LED, czujników ruchu i zmierzchu lub programowalnego zegara astronomicznego.

Jeśli będziemy używać światła rozsądnie, pozytywnie odczuje to nie tylko nocne środowisko naturalne, ale również nasz portfel. I znów nad naszymi głowami zobaczymy gwiazdy i będziemy łatwiej zasypiać!