Podświetlane schody z falą LED i czujnikami ruchu - Montaż i uruchomienie instalacji

Witam w drugiej części poradnika "Podświetlane schody z falą LED". W tej części omówimy zagadnienia związane z montażem i uruchomieniem zaplanowanej wcześniej schodowej instalacji elektrycznej LED. Zakładam, że czytałeś pierwszą część tego poradnika, dotyczącą planowania i okablowania instalacji podświetlenia LED schodów oraz że zgodnie z informacjami tam zawartymi zgromadziłeś wszystkie potrzebne elementy, zaplanowałeś, gdzie rozmieścisz elementy oraz przygotowałeś instalację kablową.

1. Schematy ideowe i montażowe instalacji oświetlenia schodów typu fala LED

Po przygotowaniu wszystkich niezbędnych elementów możesz przystąpić do montażu i uruchomienia zaplanowanej wcześniej instalacji. Możesz skorzystać z przykładowych schematów ideowych i montażowych znajdujących się tutaj w zakładce DO POBRANIA. W tym samym miejscu znajdziesz także obie części tego poradnika w formie dokumentu pdf do ściągnięcia.)

2. Zasady bezpiecznego montażu i uruchomienia instalacji inteligentnego oświetlenia schodowego LED 12V

Na początek kilka bardzo ważnych uwag. Każda instalacja elektryczna w domu, także opisywana tu schodowa instalacja elektryczna LED 12V wymaga przy montażu i uruchomieniu rygorystycznego przestrzegania podstawowych zasad bezpieczeństwa. Przeczytaj dokładnie poniższe zasady i zastosuj się do nich. Pozwoli ci to uniknąć przykrych niespodzianek i rozczarowań.

• Podłączenie zasilaczy, automatów zmierzchowych i zegarów zasilanych z sieci elektrycznej może być wykonane wyłącznie przez wykwalifikowanego elektroinstalatora mającego stosowne uprawnienia (tu naprawdę chodzi o życie!).
• Wszelkie czynności instalacyjne należy wykonywać przy odłączonym zasilaniu. Napięcia zasilające można włączyć dopiero po dokładnym sprawdzeniu poprawności wszystkich połączeń.
• Dokładnie zapoznaj się z instrukcją użytkownika zastosowanych urządzeń i zwróć szczególną uwagę na wszystkie uwagi i ostrzeżenia. Pozwoli to na uniknięcie wielu kłopotów i problemów przy uruchamianiu układu.
• Szczególną ostrożność należy zachować przy podłączeniu wejść sterujących sterownika schodowego (UP, DOWN, MID, DIS). Są to wejścia bezpotencjałowe, na które nie mogą być podawane jakiekolwiek napięcia, gdyż grozi to spaleniem sterownika. Należy upewnić się, że podłączane urządzenia sterujące (w tym zasilane napięciem 12V) nie podają na wyjście żadnego napięcia (to na wypadek, gdybyś chciał podłączać inne urządzenia niż te, o których piszę w tym poradniku).
• Lampy LED należy podłączać kolejno od dołu schodów do kolejnych wyjść sterownika (w przypadku schodów z wyjściem na półpiętro - najpierw lampy 1. poziomu, od lampy L1 w górę, a następnie, bez jakiejkolwiek przerwy, lampy 2. poziomu). Wyjątek stanowi Lampa Master (jeśli jest zdefiniowana), którą zawsze podłącza się do ostatniego wyjścia sterownika w wersji Premium (odpowiednio: L19 lub L23) i ew. pomocnicza lampa Master, którą podłącza się do przedostatniego wyjścia sterownika (odpowiednio: L18 lub L22).

3. Montaż różnych elementów instalacji podświetlenia LED schodów

WAŻNE! Przed rozpoczęciem prac montażowych upewnij się, że żadne montowane urządzenie nie jest zasilane ani żaden przewód nie jest podłączony do jakiegokolwiek zasilania. Podłączenie napięcia sieci do zasilacza i automatu zmierzchowego powierz elektrykowi mającemu stosowne uprawnienia.

Jak łączyć przewody elektryczne?

Na rynku jest dużo typów złączy. My polecamy zaciskowe szybkozłączki żelowe: UY (podwójne), UR (potrójne) i UG (podwójne przelotowe). Pozwalają one na łączenie przewodów o średnicach żył od 0,4 do 1mm (średnica przewodu z izolacją nie powinna przekraczać 1,67mm). Mają one wiele zalet: dają trwałe i szczelne połączenia, nie wymagają zdejmowania izolacji, przy odrobinie wprawy można je skutecznie i szybko zaciskać za pomocą zwykłych kombinerek.

Jeśli jest potrzeba połączenia większej liczby przewodów lub o większej średnicy, dobrym rozwiązaniem są szybkozłączki zaciskowe WAGO: zwykłe lub z dźwignią.

Jak przygotować i sprawdzić taśmy LED?

Taśmy LED przeważnie kupuje się w 5-metrowych krążkach. Należy je odpowiednio przygotować do instalacji. Pierwszą czynnością jest pocięcie taśm na odcinki o odpowiednich długościach i przylutowanie przewodów przyłączeniowych (czerwony do +12V, czarny do GND). Zamiast lutowania można użyć przewodów ze specjalnymi złączami do taśm LED, ale nie zalecam takiego rozwiązania (pewność i trwałość połączenia jest dużo niższa).

Tak przygotowane taśmy LED instaluje się w podstopniach schodów. Należy je zamontować tak, aby nie powodować olśnienia, mogącego oślepić osobę wchodzącą na schody, lecz aby zapewnić dobre widzenie każdego stopnia i kierować strumień na schody (można użyć do tego profili LED).

Jeżeli masz już zainstalowane taśmy LED (lub lampy schodowe), sprawdź, czy są one prawidłowo połączone. Sprawdzenia najprościej dokonasz podłączając prowizorycznie po kolei każdą z taśm LED bezpośrednio do napięcia z zasilacza 12V (upewnij się, że twój zasilacz ma zabezpieczenie przeciwzwarciowe, w przeciwnym razie możesz spalić zasilacz). Jeśli taśma zaświeci się, taśma jest podłączona prawidłowo. Jeśli nie zaświeci się, to są możliwe 3 przypadki:

• Zwarcie (zasilacz się wyłączy, zgaśnie dioda sygnalizująca poprawną pracę zasilacza) - należy je zlokalizować i usunąć; jeśli nie ma zwarcia, to
• Taśma jest podłączona odwrotnie (spróbuj podłączyć napięcie odwrotnie; jeśli taśma zaświeci się, należy zamienić polaryzację: czerwony przewód przylutować do +12V, czarny do GND (-12V). Jeśli taśma nadal się nie świeci, to
• Taśma jest uszkodzona lub jest rozwarcie (taśma jest źle podłączona, zimny lut lub przewód jest uszkodzony albo się oderwał) - popraw połączenia lub wymień przewód lub taśmę.

Sprawdzenie wszystkich taśm LED przed podłączeniem do sterownika jest ogromnie ważne. Zwarcie może spowodować spalenie sterownika schodowego. Rozwarcie lub odwrotne podłączenie taśmy LED będzie skutkować nieświeceniem taśmy, a zlokalizowanie przyczyny po zmontowaniu całego układu będzie trudne.

Jak podłączyć schodowe czujniki optyczne ALFA smartLEDs lub DELTA smartLEDs?

Jeśli zdecydowałeś się na schodowe czujniki odległości i ruchu ALFA lub schodowe czujniki odległości i ruchu DELTA, to kolejnym krokiem jest ustawienie zasięgu, a następnie zamontowanie czujnika.

Zasięg ustawia się przy pomocy potencjometru, umieszczonego z przodu czujnika, pod zdejmowaną osłoną. Wartość ustawionego zasięgu jest sygnalizowana poprzez odpowiednią liczbę mrugnięć czerwonej diody LED (jedno mrugnięcie oznacza 1 dm). Z tyłu czujnika znajduje się 3-polowa listwa zaciskowa do montażu elektrycznego. Montaż podtynkowy wykonuje się w otworze o średnicy 35mm (można wykorzystać rurkę pcv o średnicy wewnętrznej 35mm lub specjalną puszkę instalacyjną smartLEDs). Możliwy jest też montaż w puszce elektrycznej fi 60mm przy pomocy adaptera dopuszkowego smartLEDs.

Jak podłączyć taśmy LED?

Podłącz po kolei taśmy LED. Zacznij od taśmy L1. Zdejmij zewnętrzną powłokę izolacji (ok. 10cm) z pętli kabla L1-8 wypuszczonej przy taśmie L1. Przetnij (w górnej części) przewód sterujący taśmą L1 (na naszym schemacie jest to przewód w białej izolacji). Połącz "uwolniony" w ten sposób przewód z czarnym przewodem taśmy LED. Do połączenia użyj złączki żelowej UY2. Przewód wspólny (DY w czerwonej izolacji) połącz z czerwonym przewodem taśmy LED za pomocą złączki przelotowej UG lub złączki potrójnej UR, a jeżeli średnica przewodu jest zbyt duża, użyj złączki zaciskowej WAGO.

Tę samą operację powtórz przy kolejnych taśmach LED. Pamiętaj o zachowaniu właściwej kolejności podłączania przewodów sterujących. Najprościej będzie, jeśli zastosujesz kolejność zgodną ze schematem montażowym (biały, żółty, pomarańczowy, czerwony, brązowy, czarny, niebieski, zielony). Uwaga: twoje przewody mogą mieć inne kolory, często zamiast przewodu pomarańczowego lub zielonego występuje kolor fioletowy.

Jak podłączyć sondę światła (model Premium), automat zmierzchowy lub zegar?

Działanie sterownika schodowego można blokować w dzień. Najprościej można to zrobić za pomocą wbudowanego w sterownik wyłącznika zmierzchowego z sondą światła (tylko w przypadku modeli Premium), ewentualnie zewnętrznego automatu zmierzchowego lub zegara astronomicznego. Można zastosować dowolny automat zmierzchowy z wyjściem izolowanym od napięcia sieci i odpowiednim wyjściem (zwarcie w dzień) np. automat zmierzchowy WZM-01. Jest to urządzenie zasilane z napięcia sieci 230V, z zewnętrzną sondą światła. Sondę światła należy połączyć z odpowiednim wejściem automatu zmierzchowego. Innym rozwiązaniem jest zegar astronomiczny REV-303. Wyjście urządzenia blokującego działanie sterownika w dzień podłącza się do wejścia DIS (jeden zacisk) oraz masy (GND, drugi zacisk). Na razie nic nie podłączaj do wejścia DIS (zrobisz to później, po uruchomieniu sterownika).

Jak podłączyć sterownik schodowy?

Podłącz przewody do sterownika schodowego zgodnie ze schematem montażowym. Sterowniki schodowe smartLEDs mają obudowy do instalacji na szynie TH-35, ze śrubowymi złączami zaciskowymi. Do podłączenia przewodów nie są w tym przypadku potrzebne żadne dodatkowe złączki.

4. Uruchomienie inteligentnej instalacji podświetlenia LED schodów

Zaleca się, aby instalacja elektryczna podświetlenia LED schodów była uruchamiana w następujących krokach:

• Sprawdź dokładnie wszystkie połączenia. Upewnij się, że w instalacji nie ma pomyłek ani zwarć. Zaizoluj wszystkie nieużywane przewody.
• Jeśli wszystko jest ok, włącz zasilanie. Na ok. 3s powinny zapalić się wszystkie taśmy LED, a po tym czasie powinny przygasnąć do wartości podświetlenia (fabrycznie ustawione podświetlenie to 2% pełnej jasności).
• Jeśli sterowanie taśmami działa poprawnie, należy sprawdzić działanie czujników ruchu. Pojawienie się osoby w polu widzenia czujnika schodowego (naruszenie czujnika) powinno spowodować płynne zapalenie się po kolei wszystkich taśm LED, a po ok. 30s od zakończenia naruszenia czujnika, taśmy powinny płynnie po kolei przygasnąć (do poziomu podświetlenia).
• Ostatnim krokiem jest podłączenie sondy światła (modele Premium), automatu zmierzchowego lub zegara do wejścia DIS. Wyjście sondy, automatu i zegara ma 2 zaciski: jeden należy połączyć z masą GND a drugi z wejściem DIS sterownika schodowego, zgodnie ze schematem montażowym. Po zasłonięciu sondy światła (użyj do tego czarnej taśmy izolacyjnej, sam palec nie wystarczy) automat zmierzchowy powinien przełączyć się, z pewnym opóźnieniem, w tryb nocny (w przypadku automatu zmierzchowego zapali się czerwona diodka LED na froncie automatu) i zgasić wszystkie lampy LED.

Pamiętaj, żeby jakichkolwiek manipulacji i zmian w instalacji dokonywać przy wyłączonym zasilaniu. Nawet krótkotrwałe pojawienie się napięcia na niewłaściwym wyprowadzeniu sterownika może trwale uszkodzić sterownik, a takie uszkodzenia nie są objęte gwarancją. Zasilanie włącz dopiero wtedy, gdy masz pewność, że wszystko jest połączone prawidłowo.

Konfigurowanie sterowników schodowych S19-P i SP23-P

Sterowniki schodowe smartLEDs są dostarczane w typowej konfiguracji. Konfigurację sterowników S19 i SP23 możesz dopasować do swoich potrzeb przy pomocy wbudowanego konfiguratora. Liczba parametrów zależy od modelu sterownika (Premium, Standard). Jeśli chcesz zmienić konfigurację, postępuj zgodnie z instrukcją użytkownika dostarczoną razem ze sterownikiem.

Najważniejsze parametry, jakie powinieneś zmienić, aby dopasować działanie sterownika do twojej instalacji, to:

• Liczba lamp – ustaw na wartość równą liczbie wszystkich osobno sterowanych lamp (taśm) LED, wliczając w to lampę Master
• Liczba lamp 1. poziomu schodów (SP23) – ustaw na wartość równą liczbie lamp do półpiętra
• Ściemnialność lamp (modele Standard) lub Płynność (modele Premium) – ustaw zależnie od tego, jakimi lampami ma sterować sterownik schodowy
• Czas świecenia – dopasuj do szybkości osób korzystających ze schodó
• Lampa Master (modele Premium) – ustaw ten parametr na TAK, jeśli w twojej instalacji występuje lampa Master
• Jasność i Jasność Master (modele Premium) – dopasuj jasność lamp do swoich potrzeb
• Podświetlenie i Podświetlenie Master (modele Premium)– dopasuj wartość podświetlenia do swoich potrzeb
• Wejście DIS (modele Premium) – ustaw próg jasności (S1 do S10) jeżeli używasz wbudowanego wyłącznika zmierzchowego; jeżeli używasz automatu zmierzchowego działającego odwrotnie niż potrzeba (np. AZ-112), zmień wartość tego parametru na ODBLOKUJ; jeśli tego nie zrobisz, sterownik będzie działał odwrotnie niż oczekujesz (będzie aktywny tylko w dzień, a wieczorem i w nocy będzie blokowany).

UWAGA: Konfigurację nowego modelu sterownika schodowego smartLEDs OMEGA Exclusive wykonuje się przy użyciu smartfona.

5. Zestawienie najczęściej występujących problemów i ich rozwiązań

Mam nadzieję, że właśnie cieszysz się wspaniałymi efektami płynnie zapalającego się oświetlenia LED podświetlanych schodów. Jeżeli coś jednak poszło nie tak, instalacja elektryczna nie działa prawidłowo i nie wiesz, jak rozwiązać ten problem, zapoznaj się z poniższym zestawieniem najczęściej występujących problemów, możliwych przyczyn i proponowanych rozwiązań. Jeśli i to nie pomoże, zawsze masz w odwodzie telefon do przyjaciela. Powodzenia!

Lp.	Problem	Możliwa przyczyna	Rozwiązanie
1.	Po włączeniu zasilania taśmy LED nie zapalają się nawet na chwilę	Źle podłączony zasilacz	Sprawdź podłączenie zasilacza do sterownika
		Odwrotnie podłączony zasilacz	Sprawdź, czy zasilacz nie jest odwrotnie podłączony do sterownika
		Uszkodzony zasilacz	Sprawdź, czy zasilacz ma na wyjściu właściwe napięcie
		Źle zasilane taśmy LED	Sprawdź, czy dodatni biegun zasilacza jest połączony z wyjściem +12V taśm LED
		Źle podłączone taśmy LED do sterownika	Sprawdź połączenie wyjścia GND (0V) taśm LED z wyjściami sterownika
		Odwrotnie podłączone taśmy LED	Sprawdź, czy taśmy LED nie są odwrotnie podłączone do zasilacza i sterownika
		Uszkodzony sterownik	Prześlij sterownik do naprawy lub wymiany
2.	Taśmy LED świecą się na stałe	Parametr Podświetlenie ma zbyt dużą wartość	Zmniejsz wartość parametru Podświetlenie
		Uszkodzony sterownik	Prześlij sterownik do naprawy lub wymiany
3.	Po włączeniu zasilania taśmy LED zapalają się na ok. 3s, po czym gasną na stałe (żadne urządzenie nie jest podłączone do wejścia DIS)	Źle ustawiony parametr Blokuj/Odblokuj	Ustaw parametr Wejście DIS na wartość BLOKUJ
		Uszkodzone wejście DIS sterownika	Prześlij sterownik do naprawy lub wymiany
4.	Po włączeniu zasilania taśmy LED zapalają się na ok. 3s, po czym gasną na stałe (do wejścia DIS jest podłączona sonda światła (modele Premium))	Źle ustawiony parametr wejście DIS	Zmień wartość parametru Wejście DIS na S1 (najciemniej) do S10 (najjaśniej)
5.	Po włączeniu zasilania taśmy LED zapalają się na ok. 3s, po czym gasną na stałe (do wejścia DIS jest podłączone urządzenie)	Urządzenie podłączone do wejścia DIS blokuje sterownik	Przełącz stan wyjścia urządzenia podłączonego do wejścia DIS (automat zmierzchowy, zegar programowalny) na przeciwny
			Sprawdź, czy urządzenie podłączone do wejścia DIS (automat zmierzchowy, zegar programowalny) działa poprawnie
6.	Urządzenie podłączone do wejścia DIS blokuje sterownik w nocy, a odblokowuje w dzień	Urządzenie podłączone do wejścia DIS blokuje sterownik

Przełącz sposób działania wyjścia urządzenia podłączonego do wejścia DIS (automat zmierzchowy, zegar programowalny) na przeciwnyUstaw parametr Wejście DIS na wartość ODBLOKUJ 7.Po włączeniu zasilania taśmy LED zapalają się na ok. 3s, po czym płynnie się zapalają i nie gasnąJest włączony łącznik świecenia stałegoWyłącz łącznik świecenia stałego W polu widzenia czujnika schodowego znajduje się jakiś obiektUsuń obiekt z pola widzenia czujnika Zmień położenie czujnika tak, aby w jego polu widzenia nie było żadnych obiektów Zmniejsz zasięg czujnika Czujnik schodowy jest ustawiony na zbyt duży zasięgZmniejsz zasięg czujnika Uszkodzony czujnik schodowyWymień czujnik na sprawny 8.Pojawienie się osoby w polu widzenia czujnika schodowego nie powoduje zapalania się taśm LEDZbyt mały zasięg czujnika schodowegoZwiększ zasięg czujnika Źle podłączony czujnik schodowyPopraw podłączenie czujnika schodowego Uszkodzony czujnik schodowyWymień czujnik na sprawny 9.Po pojawieniu się osoby w polu widzenia czujnika schodowego taśmy LED zapalają się, a potem już nie gasnąZbyt duża wartość parametru Czas świeceniaZmniejsz wartość parametru Czas świecenia Jasny obiekt odbijający promieniowanie czujnikaZmień położenie czujnika Zbyt duży zasięg czujnika schodowegoZmniejsz zasięg czujnika